6 december wordt zo bedolven onder speelgoed en geschenken dat je er de aanleiding voor vergeet en je voor de betekenis ervan in het duister tast. Het feest gaat terug op de heilige Nicolaas, die zo leefde dat men in hem het beeld (icoon) van Christus zag. Het feest gaat nog verder terug op het feest van de Germaanse god Wodan. Het vindt uiteindelijk zijn wortels in de bewondering en verwondering om de vruchtbaarheid van het leven.

Wie was Nicolaas van Myra?

Er bestaan geen historische gegevens over Nicolaas, bisschop van Myra (Turkije). Men neemt aan dat hij leefde van ± 260 tot ± 340. Hij zou wellicht gestorven zijn op 6 december en omdat de feestdag van een heilige meestal op zijn sterfdatum valt... Hij was een welgestelde leek die zich om de armen bekommerde en onrecht bestreed. Misschien verkozen de christenen van Myra hem daarom als bisschop voor hun stad en streek. (Merk op dat in die tijd mannen, die geen priester waren, bisschop konden worden) Pas in de zesde eeuw begon men over hem te schrijven.
Men vertelde toen al heel wat legendes rond zijn persoon. Enkele ervan waren 'geleend' van andere bisschoppen die ook Nicolaas heetten en in dezelfde streek leefden. Maar in de 6e eeuw was de verering van de heilige Nicolaas zo groot dat men over hem vertelde alsof hij alleen dit had meegemaakt. Uiteindelijk blijft Sint-Nicolaas leven als een vertegenwoordiger van evangelische waarden: hij kiest voor wie onrecht lijdt, hij is solidair met de armen en de verdrukten en hij klaagt machtsmisbruik en geldzucht aan.

Nicolaaslegenden

De legenden rond Sint Nicolaas vertellen telkens opnieuw hoe hij mensen van dood (wanhoop) naar verrijzenis (hoop) bracht. Het steeds terugkerend cijfer drie (drie schepen, drie beurzen geld, drie veldheren, drie meisjes, drie kinderen) verwijst naar het mysterie van de Heilige Drievuldigheid, dat Nicolaas verdedigde tegen het Arianisme, een ketterij die zegt dat Jezus alleen mens is. Legendes worden best verteld als legendes en niet als historische verslagen. Ze werden verteld opdat mensen zich aan het leven van de heilige zouden inspireren.

Betekenis van het feest

Het leven is meer dan het nuttige en het noodzakelijke. Het sinterklaasfeest is een geheel van gebruiken waarin men de vroegere bezorgdheid om de vruchtbaarheid terugvindt (klaarzetten van de schoen – offeren van de laatste oogst; gooien met koekjes - zaaibeweging). Het is nu (doorheen alle commerciële glitter) het feest geworden van ouders die de liefde voor hun kinderen uiten en willen vieren n.a.v. de herinnering aan een goede heilige man.

Geven is belangrijker dan krijgen. Typisch voor het sinterklaasfeest is zijn optimistische levensstijl en zijn goedgeefsheid: geven, zomaar; niet omdat het nuttig is of noodzakelijk, niet omdat men ervoor gewerkt heeft...

Wat goed is, blijft bovendrijven. De Nicolaastraditie blijft bestaan omdat ze beantwoordt aan de
fundamentele menselijke behoefte aan tekens, modellen en symbolen, die gestalte geven aan de nood aan geborgenheid en aan verbondenheid en aan het geloof in positieve krachten.

Enkele bedenkingen

Het sinterklaasfeest is één van de weinige echte feesten die er nog zijn: lang vooraf wordt er over gesproken, de dagen worden afgeteld. Op voorhand brengt de sint wat lekkers en de voorbereidingen op de vooravond drijven de verwachting ten top. Het hoogtepunt is de ochtend van 6 december. Vele dagen, soms wekenlang is er het nagenieten.

De handel speelt een belangrijke rol bij het in stand houden van dit feest. Folders en etalages zorgen
voor een gezellige sfeer die de verwachtingen aanmoedigt. Deze rol wordt negatief wanneer men de
mensen onrechtstreeks voorhoudt dat een geschenk pas van grote liefde getuigt als het duur is of een doel op zich.

Wat kinderen en volwassenen rond Sinterklaas beleven, ligt in het spanningsveld tussen 'heb- ben' en 'zijn': wat, hoeveel heb ik gekregen om mee uit te pakken tegenover vriendjes (kinderen), tegenover buren, familie ... (ouders)? Of: wie ben ik voor mezelf, voor de anderen, waar sta ik in dit spel van geven en nemen?

Het sinterklaasfeest kan omlaag halen naar hebberigheid, maar het kan ook ruimte scheppen om
belangeloos te kunnen geven en in vreugde, dankbaarheid te ontvangen.

Nog een paar nachtjes slapen... schoentje al gezet?
MV